Suriye Geçiş Devri Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın Perşembe günü imzaladığı ve ülkenin beş yıllık geçiş sürecinde yürürlükte olacak anayasa bildirgesine anayasa hukukçularından tenkitler geldi.
Suriyeli anayasa hukuku profesörü Sam Dallah beyannamenin yasama, yürütme ve yargı güçlerini Şara’nın elinde topladığını ve azınlıklar için kâfi muhafaza sağlamadığını belirtti. Dallah “Anayasa bildirgesi, süreksiz cumhurbaşkanına mutlak yetkiler veriyor” dedi.
İç savaşın başlamasından sonra Suriye’yi terk eden ve 2012 anayasasını hazırlayan komitenin sözcülüğünü yapan Dallah, yeni anayasanın “başkanlık tipi bir rejim” öngördüğünü belirtti. Dallah, yürütme erkinin süreksiz cumhurbaşkanı ve onun atadığı bakanlarda olduğunu ve kabul edilen yasal çerçevede başbakanlık makamının bulunmadığına dikkat çekti. Bildirgeye nazaran yeni anayasaya dayalı seçimler, lakin geçiş devrinden sonra düzenlenecek.
Anayasa beyannamesine nazaran, Şara gelecekteki meclis üyelerinin “üçte birini” atayacak ve kalan parlamenterleri seçecek seçim şurasının üyelerini seçmek için de bir komite oluşturacak. Yargıyı “bağımsız” olarak niteleyen bildirge, süreksiz cumhurbaşkanına ülkenin en yüksek yargı organı olan Yüksek Anayasa Mahkemesi’nin üyelerini de atama yetkisi tanıyor.
Dallah “Eğer cumhurbaşkanı direkt ya da dolaylı olarak Halk Meclisi üyelerini seçecekse, Anayasa Mahkemesi üyelerini atayacaksa, kuvvetler ayrılığı prensibinden geriye ne kaldı?” tabirlerini kullandı. Hukuk uzmanı “Kuvvetlerin tek bir kişinin elinde toplanması kaçınılmaz olarak karar verme yetkisinin de tekelleşmesine yol açacaktır” dedi.
Önceki anayasalardan esinlenerek hazırlanan anayasa bildirgesinde demokrasiden kelam edilmiyor. Evvelki anayasadan farklı olarak fıkıh, yasamanın “temel bir kaynağı” yerine, yasamanın “temel kaynağı” olarak tanımlanıyor. Evvelki anayasadaki üzere devlet liderinin İslam dinine mensup olması kuralı sürdürülüyor, Arapça tek resmi lisan olarak tanımlanıyor. Bildirge Suriye’deki azınlıklar için hiçbir yasal garanti ya da muhafaza sağlamıyor.
Suriye Arap Cumhuriyeti, Suriye İslam Cumhuriyeti’ne mi dönüşüyor?
Paris Schiller Üniversitesi profesörü Tigrane Yegavian da “Suriye’deki azınlıklar olayların gidişatından son derecede telaşlı, çünkü her şey Suriye Arap Cumhuriyeti’nin kademeli olarak Suriye İslam Cumhuriyeti’ne dönüşme sürecine işaret ediyor” dedi. Yegavian “Yeni rejimin haklı olarak tehdidi altında hisseden azınlıklara itimat verebilecek tek şey, eğitim ve adalet alanlarında özerkliğin garanti edildiği bir çeşit federalleşmedir” görüşünü savundu.
Beşar Esad periyodunda yeni bir anayasa hazırlamak üzere Cenevre’de Birleşmiş Milletler (BM) tarafından kurulan komitenin eski üyesi olan hukukçu Tarık el Kurdi ise “Bildirgenin 54 yıllık diktatörlük ve 14 yıllık yıkıcı savaşın akabinde Suriye için güç bir vakitte geldiğini” belirterek “Bildirgenin realist bir biçimde ele alınması gerekli ve bildirge istikrarlı ülkelerin anayasalarıyla karşılaştırılmamalı” diye konuştu.
Suriyeli Kürtler: Bildirgeyi reddediyoruz
Suriye’nin kuzeydoğusundaki Kürtlerde kabul edilen anayasa bildirgesini Cuma günü düzenlenen bir şovla protesto etti.
Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) siyasi kanadı Suriye Demokratik Kurulu bildirgeyi “kategorik olarak reddettiklerini” söz ederek yine yazılması davetinde bulundu. İnternet üzerinden yapılan açıklamada “Bu taslak, merkezi idaresi pekiştirerek, yürütmeye mutlak yetkiler bahşederek, siyasi faaliyetleri kısıtlayarak ve siyasi partilerin kurulmasına mani olarak otoriterliği yeni bir biçimde tekrar üretiyor” denildi. Ayrıyeten “Bir geçiş periyodu kisvesi altında diktatörlüğün tekrar yaratılması istikametindeki her tıp teşebbüse şiddetle karşı çıkıyoruz” sözlerine yer verildi. Suriyeli Kürtler “gücün adil bir halde dağıtılması”, “Suriye’nin tüm toplumsal bileşenlerinin haklarının tanınması” ve “merkezi olmayan demokratik bir hükümet sisteminin benimsenmesi” davetinde bulundu.
AFP, dpa/EC, CÖ
Kaynak: DW
Bir yanıt bırakın